Merhaba Değerli Okurlar;
Geçtiğimiz hafta eşler arasındaki soyadı uyuşmazlıklarını incelemiştik.
Bu hafta ise yıllardır seçimlerde uygulanan d'hondt seçim sistemini anlatacağız.
D'HONDT NEDİR?
D'Hondt Belçikalı hukukçu ve matematikçi Victor D'Hondt tarafından 1878'de tasarlanmış nispi temsil hesaplama yöntemidir.
D'Hondt sistemi, üye sayısı belirli olan meclis veya parlamentolarda kullanılır. Seçim sonuçlarına göre, partilerin aldığı oyların toplam sayısına göre sandalyeler belirlenir. D'Hondt sistemi, belirli bir partinin aldığı oy sayısının, kalan sandalye sayısına bölünerek, art arda bütün bölümlerin karşılaştırılması yoluyla sandalyelerin dağıtılmasını sağlar.
Bu sistemde, ilk sandalye en yüksek bölüme giden parti veya adaya verilir. Sonraki sandalyeler, parti veya adayların bölüm sonuçlarına göre sırayla dağıtılır. Her bölümde, bir parti veya adayın aldığı oy sayısı, o partinin ya da adayın bir sonraki bölümdeki sandalye kazanma şansını azaltır.
D'Hondt sistemi, birçok ülkede de kullanılan bir seçim sistemidir. Bu sistem, çoğunluk oylama yöntemleri arasında en yaygın olanlardan biridir ve belirli bir parti veya adayın sandalye kazanma şansını hesaplamak için kullanılır.
Genel hatlarıyla anlatacak olursakda bir seçim çevresinde her partinin aldığı oy toplamı, sırasıyla 1'e, 2'ye, 3'e, 4'e ... bölünür ve o seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bu işleme devam edilir. Elde edilen paylar, parti farkı gözetmeksizin, büyükten küçüğe doğru sıralanır. Milletvekillikleri bu sıralamaya göre partilere tahsis edilir.
6 vekil çıkartılan bir şehirde A partisi 12000 bin ,B partisi 50,000 C partisi 18,000 oy almıştır.
A 120,000 60,00040,000 300002400020000
B 50000 25000 16,66612500100008,666
C 18000 90006000450036003000
Şimdi bu üç partinin oylarını büyükten küçüğe sıraladığımız zaman büyükten küçüğe olarak 1-120000 2-60000 3-50000 4-40000 5- 30000 6-25000 buradan görüleceği üzere 3 partinin yüksek oy aldığı ve 6 milletvekilinin çıktığı bir ilde A partisi 4 B partisi 2milletvekili çıkarttığı C partisi ninise 18000 oy almasına rağmen milletvekili çıkartamadığı görülmektedir.
D'hondt seçim sistemi ülkemizde 1961 yılından itibaren günümüze kadar uygulanmıştır.
Bu konunun daha iyi anlaşılması açısından bir örnek daha verelim. 9 milletvekilinin çıktığı bir şehirde A Partisi 20000 B partisi 80000 C partisi 60000 D partisi 40000 E partisi 30000 F partisi 20000 oy alsın varsayalım.
A 180000 90000 60000 45000 3600030000 25,71422500
B 120000 60000 40000 30000 24000 20000 17,1421500013,333
C 60000 30000 20000 15000 12000100008,888 7,888 6,888
D 40000 20000 13,333 10000 80006,6665,8885,0004,666
E 30000 15000 10000750060005000 4,888 3,666 3,333
Yukarıdaki tabloda partilerin aldığı rakamlar birbirine yakındır sıralama yaparsak 1-180000 2- 120000 3- 90000 4- 60000 5- 60000 6- 60000 7- 45000 8- 400009- 40000
Verilen örneğe göre A partisi 4 milletvekili B partisi 3 milletvekili C partisi 1 milletvekili D partisi 1 milletvekili şeklindedir.Verdiğimiz örnekten de anlaşılacağı üzere E partisi 30,000 oy almasına rağmen milletvekili çıkaramamıştır.
D'HONDT SEÇİM SİSTEMİNİN ARTILARI EKSİLERİ
D'hondt seçim sistemi yıllardır her seçim döneminde tartışılan bir konudur.Ülkemizde bu sistem hakkında çok fazla eleştiri olmasına rağmen birçok ülke bu d'hondtu kullanmaktadır.Sistemin değiştirilmesi yahut devam edilmesi hukukçuların görüşleri ile daha da aydınlığa kavuşacağı düşüncesindeyim.Ancak sistem değişsin değişmesin d'hondt sistemini bilmemiz gerekmektedir.
HAFTAYA GÖRÜŞMEK ÜZERE
AV. ASLICAN ÖZGÜR İLELİ