Merhaba Değerli Okurlar; Geçtiğimiz hafta ebeveynlerden geçen taşınırlar taşınmazların güncel kararlara göre satış mı bağış mı olduğunu değerlendirmiştik. Bu hafta ise özellikle işverenlerin çok kullandığı bir yöntem ve bazı giderlerden yasal zorunluluklardan kaçınmak için başvurduğu yolu yargıtay kararları ve kanunlar nezdinde değerlendireceğiz.
Merhaba Değerli Okurlar;
Geçtiğimiz hafta ebeveynlerden geçen taşınırlar taşınmazların güncel kararlara göre satış mı bağış mı olduğunu değerlendirmiştik. Bu hafta ise özellikle işverenlerin çok kullandığı bir yöntem ve bazı giderlerden yasal zorunluluklardan kaçınmak için başvurduğu yolu yargıtay kararları ve kanunlar nezdinde değerlendireceğiz.
İŞÇİYE ELDEN ÖDEME YAPILMASI
Maalesef ki günümüzde halen işçiye elden ödeme yapılması devam ediyor olup bunun hukuki yaptırımlarının ağır olduğu gözden kaçmaktadır.
Şöyle ki ;
İş Kanunu m.8: İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir. İş sözleşmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir şekle tâbi değildir.
Süresi bir yıl ve daha fazla olan iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması zorunludur. Bu belgeler damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır.
Yazılı sözleşme yapılmayan hallerde işveren işçiye en geç iki ay içinde genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür. Süresi bir ayı geçmeyen belirli süreli iş sözleşmelerinde bu fıkra hükmü uygulanmaz. İş sözleşmesi iki aylık süre dolmadan sona ermiş ise, bu bilgilerin en geç sona erme tarihinde işçiye yazılı olarak verilmesi zorunludur.
BK m. 401/1: İşveren, işçiye sözleşmede veya toplu iş sözleşmesinde belirlenen; sözleşmede hüküm bulunmayan hâllerde ise, asgari ücretten az olmamak üzere emsal ücreti ödemekle yükümlüdür.
İş yerlerinde işçilere çalışmış oldukları iş, vermiş oldukları emek ve harcadıkları mesai karşısında belirli bir ücret verilmektedir. Normal şartlar altında bu ödemeler işçilere belirlenen bir banka aracılığıyla yapılır. Ancak bazı işverenler asgari tutardaki ödemeyi banka aracılığıyla yapıp kalan ücreti elden verebilmektedir. Bu durum işçiler açısından ciddi hak kaybına sebep olmaktadır.
İŞÇİYE ELDEN ÖDEME YAPILMASI SORUNU
İşverenler işçiye ödeyeceği ücretin bir kısmını banka üzerinden bir kısmını elden veyahut tamamını banka aracılığıyla ödeyip mesai ücretini elden verebilmektedir. Bu şekilde resmiyette verilen ücretin düşük gösterilmesi işçilerin prim alacağı açısından ve emekli olduklarında alacakları maaş açısından sorun teşkil etmektedir. Bu şekilde prim alacakları az yatmakta ve de emekli olduklarında alacakları maaş daha aza bağlanmaktadır.
9. Hukuk Dairesi 2011/35959 E. , 2013/28460 K.
“…4857 sayılı Yasanın 32’nci maddesinde, “Çalıştırılan işçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakının özel olarak açılan banka hesabına yatırılmak suretiyle ödenmesi hususunda; tabi olduğu vergi mükellefiyeti türü, işletme büyüklüğü, çalıştırdığı işçi sayısı, işyerinin bulunduğu il ve benzeri gibi unsurları dikkate alarak işverenleri veya üçüncü kişileri zorunlu tutmaya, banka hesabına yatırılacak ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakının, brüt ya da kanunî kesintiler düşüldükten sonra kalan net miktar üzerinden olup olmayacağını belirlemeye Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığından sorumlu Devlet Bakanlığı müştereken yetkilidir. Çalıştırdığı işçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını özel olarak açılan banka hesapları vasıtasıyla ödeme zorunluluğuna tabi tutulan işverenler veya üçüncü kişiler, işçilerinin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaklarını özel olarak açılan banka hesapları dışında ödeyemezler” şeklinde kurala yer verilmiştir. Anılan hükme göre, belli koşulların varlığı halinde ödemeler işçi adına açılacak banka hesabına yatırılmalıdır…”
22. Hukuk Dairesi 2014/15532 E. , 2014/17340 K.
“…İşçi ücretlerinin ödenmesi konusunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
4857 sayılı İş Kanununun 37. maddesine göre, işçiye ücretinin elden ya da banka kanalıyla ödenmesi durumunda, ücret hesabını gösteren imzalı ve işyerinin özel işaretini taşıyan “ücret hesap pusulası” verilmesi zorunludur.
Uygulamada çoğunlukla “ücret bordrosu” adı altında belgeler düzenlenmekte ve periyodik ödemelerde işçinin imzası alınmaktadır. Banka aracılığı ile yapılan ödemelerde banka kayıtları da ödemeyi gösteren belge niteliğindedir.
Ücretin ödendiğinin ispatı işverene aittir. Bu konuda işçinin imzasını taşıyan bir ödeme belgesi yeterli ise de, para borcu olan ücretin ödendiğinin tanıkla ispatı mümkün değildir…”
İŞÇİYE MAAŞININ BİR KISMININ VEYA TAMAMININ ELDEN ÖDENMESİ HAKLI FESİH SEBEBİ MİDİR?
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 07.01.2019 tarih ve E.2015/27995. K.2019/48 sayılı kararında;
“İşçinin sigorta primlerinin hiç yatırılmaması veya eksik bildirilmesi, sosyal güvenlik hakkını ilgilendiren bir durum olsa da Dairemizin 1475 Sayılı Kanun döneminde istikrar kazanmış olan görüşü, 4857 Sayılı İş Kanunu döneminde de devam etmekte olup, sigorta primlerinin hiç yatırılmaması, eksik yatırılması veya düşük ücretten yatırılması hallerinde de işçinin haklı fesih imkânı vardır.”
ilgili yargıtay kararında belirtildiği gibi işçinin haklı fesih yapma imkanı vardır.
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi işverenin işçiye verilmesi gereken ücretin bir kısmını veya tamamını elden ödemesi işçinin prim alacağının ve emekli olduğunda alacağı emekli maaşı ücretinin azalmasına sebebiyet verdiğinden ötürü bir haklı fesih sebebidir. Bir çok iş yerinin düşük ücret gösterip SGK’ya eksik bildirim yapılmaktadır. Böyle bir durumla karşılaşılması halinde işçi kıdem tazminatı istemine başvurabilir. İşe giriş tarihi iş akdinin feshedilme tarihleri baz alınarak kıdem tazminatı hesabı yapılır. Dikkat edilmesi gereken husus aradaki sürenin kesintisiz olması gerekmektedir.
HUKUKLU GÜNLER
AV.ASLICAN ÖZGÜR İLELİ
