Ziraat Mühendisleri Odası Başkan Yardımcısı Nihal Can Ağırbaş, kırsaldan kente göçün altyapı eksiklikleri, yetersiz tarımsal gelir ve devlet desteklerinin sürdürülebilir olmaması gibi nedenlerle hızlandığını vurguladı. Ağırbaş, kırsal alanları canlandıracak uzun vadeli reformların hayata geçirilmesi gerektiğini söyledi.
Ziraat Mühendisleri Odası Başkan Yardımcısı Nihal Can Ağırbaş, Türkiye genelinde kırsaldaki yaşam oranlarının düşük olduğunu belirterek, “Genel olarak 2024 yılı verilerine baktığımızda, belde ve köylerde ya da mahallelerde yaşayanların sayısı bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 5 azalmış durumda. 2013 yılında toplam nüfusun yüzde 8’i kırsal alanda yaşarken, 2022 yılında bu oran yüzde 6’lara kadar gerilemiş durumda. Bu azalma, kırsal alanlardan kente doğru süregelen göç hareketleriyle doğrudan bağlantılı. Ayrıca, 2012 yılında çıkan Büyükşehir Belediyeleri Yasası kapsamında kırsal alanlara ya da köylere mahalle statüsü kazandırıldı. Kırsal nüfus oranının düşmesinin sebeplerinden biri de aslında bu yani bu durum, tamamen kırsal yaşamdan vazgeçilmiş anlamına gelmiyor. Ancak yine de orandaki düşüş oldukça yüksek” diye konuştu.
Kırsal alanın yaşlandığına dikkat çeken Ağırbaş, “Göç eden nüfus genellikle gençler olduğu için kırsalda kalanlar çoğunlukla yaşlı kesimden oluşuyor. Sadece bir göç hareketi yaşanmıyor, aynı zamanda kırsal alanlar yaşlanıyor. Türkiye’de kırsal nüfusun yaş dağılımına baktığımızda, bölgesel farklılıklar olsa da genel olarak kırsaldaki yaşlı nüfus oranı kentlere kıyasla daha yüksek. 65 yaş ve üzeri nüfusun yüzde 30’u kırsal bölgelerde ikamet ediyor. Ancak mahalle statüsü değişikliği nedeniyle bu oran gerçekte çok daha yüksek olabilir” dedi.
"Altyapı hizmetleri yetersiz hale geliyor”
Genç nüfusun tarıma olan ilgisinin her geçen gün azaldığını söyleyen Ağırbaş, “Ancak bu sorunun altında yalnızca gençlerin kentlere göç etmesi ve kırsal nüfusun yaşlanması gibi yüzeysel nedenler yatmıyor. Daha derin ekonomik, sosyal ve politik yapısal sorunların birikimi bu süreci hızlandırıyor. Gençlerin kırsaldan kaçmasının temel nedenleri arasında tarımın geleceksiz hale gelmesi, yetersiz gelir düzeyi ve devlet desteklerinin eksikliği yer alıyor. Tarıma yönelik devlet destekleri çoğunlukla geleneksel yöntemlerle sağlanıyor ve bu nedenle küçük çiftçiye ulaşmada sorunlar yaşanıyor. Ayrıca, mevcut destekleme politikaları yenilikçi çözümlerden oldukça uzak ve sadece kısa vadeli iyileşmeler sağlıyor. Bu da kırsal alanların genç nüfusa hitap etmesini olanaksız hale getiriyor. Kırsal alanların boşalması sadece demografik bir sorun değil. Aynı zamanda kırsal ve kentsel yaşam arasındaki ekonomik dengesizliğin bir yansıması. Şehirleşme ve modernleşme olarak sunulan süreç, büyük kentlerde bir nüfus yoğunluğu felaketine dönüşmeye başladı. Büyük kentler, artan göçü kaldıramıyor ve altyapı hizmetleri yetersiz hale geliyor” ifadelerini kullandı.
Ağırbaş, kırsaldaki alt yapı ve destekleme politikalarının yetersiz olduğunu söyleyerek, “Ayrıca kırsaldaki altyapı, eğitim ve sağlık hizmetlerinin sınırlı olması gençleri kentlere yönlendiren en büyük etkenlerden biri. Örneğin taşımalı eğitim sistemi, kırsalda yaşayan aileler için büyük bir sorun teşkil ediyor. Genç aileler, çocuklarını başka köy ya da ilçelere göndermek zorunda kalıyor. Aynı şekilde, hızlı internetin kırsalda yeterince yaygın olmaması da dijital öğrenme ve pazarlama imkanlarını sınırlıyor. Bu noktada, kırsalda genç nüfusu tutmak için ciddi reformlara ihtiyaç var” dedi.
"Destekleme politikaları yetersiz"
Kırsalda meydana gelen sorunların Eskişehir’de düzenledikleri çalıştay ile masaya yatırıldığına vurgu yapan Ağırbaş, “Ziraat Mühendisleri Odası olarak Eskişehir Şubesi öncülüğünde 2022 ve 2023 yıllarında düzenlediğimiz ‘Sürdürülebilir Kırsal Yaşam Çalıştayları’nda bu sorunlar detaylı bir şekilde ele alındı. Buradan çıkan en önemli sonuçlardan biri de kırsaldaki altyapı ve destekleme politikalarının yetersizliği oldu” diye konuştu.
"Dijital tarım uygulamaları yaygınlaştırılmalı"
Genç çiftçilere yönelik uzun vadeli destekler sağlanması gerektiğini belirten Ağırbaş, “Hibe ya da kredi bazlı desteklerden ziyade sürdürülebilir iş modelleri oluşturulmalı. Dijital okuryazarlık ve tarım teknolojileri eğitimleri verilmeli. Genç çiftçilere yönelik finansal destek mekanizmaları güçlendirilmeli. Kooperatifleşme teşvik edilmeli. Genç çiftçiler için özel kooperatif modelleri geliştirilmeli. Küçük çiftçilerin birleşerek pazarda daha güçlü hale gelmesi sağlanmalı. Tarımda eğitim ve mesleki gelişim desteklenmeli. Dijital tarım uygulamaları yaygınlaştırılmalı. Tarım alanında çalışan gençler için sosyal güvenlik ve sigorta sistemleri güçlendirilmeli” dedi.
"Bu adımlar hayata geçirilmezse..."
Altyapı sorunlarının ivedilikle çözülmesi gerektiğini söyleyen Ağırbaş şu ifadeleri kullandı: “Kırsal bölgelere hızlı internet, sağlık ve eğitim hizmetleri yaygınlaştırılmalı. Genç çiftçilerin pazarlama ve lojistik alanında desteklenmesi sağlanmalı. Tarım sektöründe uzun vadeli reformlar yapılmalı. Tarımsal destekleme politikaları kısa vadeli değil, kalıcı çözümler sunacak şekilde düzenlenmeli. Çevresel sürdürülebilirlik ve kırsal kalkınma bütüncül bir şekilde ele alınmalı. Eğer bu adımlar hayata geçirilmezse, kırsalın boşalması ve tarım sektörünün çökmesi kaçınılmaz hale gelecek. Bu da Türkiye’nin gıda güvencesini tehdit eden en büyük risklerden biri olacak.”
