Sosyal medyada izlediği bir videoda denize düşürülen değerli eşyaları dedektörle bulup paraya çevirenleri gördü ve buna özendi. Kendisi de yapmak istedi ama bir süre sonra etrafını jandarma ekipleri sardı. Peki dedektörle değerli eşya aramak suç mu? İşte bu sorunun cevabı...
Dedektörle Arama Yapmak Suç Sayılabilir! İşte Detaylar
Türkiye'de dedektör kullanarak hazine ya da tarihi eser aramak, yasal çerçeveye uygun olmadığı durumlarda suç teşkil edebilir. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, izinsiz olarak tarihi eser arama faaliyetlerini açıkça yasaklıyor. Bu kanun kapsamında özellikle arkeolojik sit alanlarında ve tarihi bölgelerde yapılan izinsiz kazılar ya da aramalar, ciddi yaptırımlara tabidir.
Her Yerde Serbest Değil
Dedektörle arama yapmak yalnızca özel izin alınmış arazilerde ve ticari amaç taşımayan etkinliklerde yasal olabilir. Ancak kamuya ait alanlarda ya da tarihi değeri olan bölgelerde yapılan izinsiz aramalar, hem para cezası hem de hapis cezası ile sonuçlanabilir.
Cezalar Ağır
İzinsiz hazine ya da tarihi eser arayan kişiler, tarihi eser bulamasalar bile kanunlara göre cezalandırılabilir. Ayrıca, bulunan eserlerin devlete ait olduğu ve satılamayacağı unutulmamalıdır. Bu nedenle, dedektörle arama yapmayı düşünenlerin yasal prosedürleri iyi araştırması gerekiyor.
Uzmanlar Uyarıyor
Arkeologlar ve tarihçiler, kontrolsüz dedektör kullanımının tarihi eserlerin yok olmasına ya da zarar görmesine yol açabileceğini belirtiyor. Bu tür faaliyetler hem tarihsel mirasa zarar veriyor hem de yasal sorunlar yaratıyor. Dedektörle arama yapmak isteyen kişilerin, izin alarak ve yasalara uygun bir şekilde hareket etmeleri büyük önem taşıyor. Aksi halde, yasal yaptırımlarla karşılaşmak kaçınılmaz olabilir.
SİT Alanında Kazı Yapmanın Cezası Nedir?
Türkiye’de sit alanlarında izinsiz kazı yapmanın cezası, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında oldukça ağırdır. Kanuna göre, arkeolojik alanlar ve kültürel miras niteliği taşıyan bölgelerde yapılan izinsiz kazılar ciddi yaptırımlara tabidir. İşte cezalara dair detaylar:
1. Hapis Cezası
Sit alanında izinsiz kazı yapanlar, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile yargılanabilir.
Eğer bu kazı sırasında tarihi eser bulunduysa, ceza artar ve 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezasına dönüşebilir.
2. Para Cezası
Hapis cezasına ek olarak ağır para cezaları da uygulanabilir. Bu cezalar, kazının niteliğine ve bölgeye verilen zararın boyutuna göre değişir.
3. Malzeme ve Ekipmanlara El Koyma
İzinsiz kazı sırasında kullanılan tüm araç ve gereçlere (dedektör, kazı malzemeleri vb.) devlet tarafından el konulur.
4. Eserlerin Devlete İadesi
Bulunan eserler, devlet malı olarak kabul edilir. Kişilerin bu eserler üzerinde herhangi bir hak iddia etmesi yasaktır.
Cezaların Artması Durumları
Kazının bir organize suç çetesi tarafından yapıldığı tespit edilirse cezalar daha da ağırlaşır.
Koruma altındaki bir sit alanına ciddi zarar verilmesi durumunda, bu cezalar üst sınırdan uygulanır.
Yasal Kazı İçin İzin Gerekli
Türkiye’de sit alanlarında kazı yapmak isteyenlerin, Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan izin alması zorunludur. İzin alınmadan yapılan her türlü kazı yasadışıdır ve cezai işlemle sonuçlanır.
Sonuç olarak, sit alanlarında izinsiz kazı yapmak hem tarihi mirasa zarar vermek hem de ciddi hukuki yaptırımlarla karşılaşmak anlamına gelir. Bu nedenle, kültürel mirası korumak adına kanunlara uygun hareket edilmesi büyük önem taşır.