ESKİŞEHİR’ deki, sanayici-iş adamları KIRIM TATARLARI bir araya geldi
Osmanlının yıkılması ve Karadeniz'in kuzey taraflarının Rus idaresine girmesinden sonra Balkanlardan, Kırımdan, Kafkasya'dan ve Kazan çevresinden Türkiye'ye doğru göç yaşanmıştır.
Sürgünlerin yaşandığı dönemler..
Eskişehir; göçmenlerin iskân ettirildiği önemli yerlerden birisi olmuştur. 1839-1918 yılları arasında Eskişehir’e gelen göçmenler Kırım, Kafkasya, Rumeli, gibi farklı coğrafyalardan gelmiştir.
Özellikle, 1839-1918 yılları arasında Eskişehir'de yoğun bir şekilde Kırım Tatarı, Nogay, Çerkez, Abhaz, Boşnak ve Pomak göçmenler nüfusunun varlığına rastlanmıştır. Üstelik bu göçmenler yaşadıkları yerlerde yeni yerleşim birimleri kurarak günümüze kadar ulaşan köy ve mahallelerin alt yapılarını oluşturmuştur.
KIRIM…
Kadersiz bir Hanlık… Tatarların bir arada yaşadığı cennetten bir köşe. Ukrayna’ya bağlıydı ama şimdi Rus işgali altında..
YALTA konferansı.
2. dünya savaşında Kırım, Yalta konferansının yapıldığı yer.
Dünyanın siyasal kaderinin çizildiği yer.
KIRIM Tatarlarının çektiği acılar sürgünler ve vatan Anadolu ..
Ana kucağı…
Kıpçakların bir araya geldikleri yer… Anadolu’nun bağrında. Hür ve kardeşçesine..
GİRAY ne demek? Tatar Hanlarına ve aileden gelen prenslere verilen san, unvan..…Aslı Moğolca’ dan geliyor..
KATESİN, ARÜVSÜN MÜ?
Eskişehir Tatar şehri olarak bilinir. Bursaspor Eskişehirspor futbol karşılaşmalarında “tatarlar” geldi denilirdi. Bursaspor, Anadolu yıldızı Eskişehirspor rekabeti dillere destandır.
İki güzide kulüp süper ligden düşünce futbolun bile havası gitti..
TATARLAR KENT KÜLTÜRÜNDE ÖNEMLİ YER TUTUMUŞLARDIR..
Eskişehir'e yerleştirilen bu göçmenler arasında Tatarlar önemli bir yer tutmaktadır. Eskişehir yöresine yerleştirilen ve ilk dönemlerde çeşitli sıkıntılarla karşılaşan Tatarlar, yabancılık, yokluk ve çaresizlik içerisinde yurt tutmaya çalışmışlar ve genelde yerleştikleri köylerin ilk kurucuları olmuşlardır.
Orta Anadolu'nun önemli bir ticaret merkezi olan Eskişehir'de Tatarlar, nüfusun büyük bir yüzdesini oluşturmakta olup, Eskişehir, köyleri ve şehir merkezi ile en fazla Kırım Tatarının bulunduğu ilimizdir.
*****
Evren OLCAY KIRIM derneğinin uzun zaman başkanlığını yapmıştı. Şimdi yönetimlerde görev yapıyor. Odunpazarı Belediye başkan yardımcısı olarak görevine devam ediyor..
Tanışsınlar diye tatar iş insanlarını birbirleri ile yemekte bir araya getirmiş… Yemekte yaklaşık 100 kişi var. Kobi işletmelerinin sahipleri.. Yani orta direk.
Evren Olcay; konuşmasında birlik beraberlik ve dayanışma konusunun önemine vurgu yaptı… Bir araya gelen işi insanlarının belki birçoğu birbirlerinin tanımıyorlardı, böylece tanışmış oldular.
Konuşmasında Eskişehir nüfusunun 1/ 5 nin tatar olduğunu söylerken, aslında bir siyasal güç olduğunu da söylemiş oluyordu..
*****
Aslında Eskişehir demografik yapısı, sosyal yapısı iyi incelendiğinde demokrasiye yatkındır. Eskişehir’i özel yapan da budur. Öyle bağnaz bir yapıdan bahsedemeyiz ama dışarıdan gelen göçlerle yapı son zamanlarda ciddi deformasyona uğradı.
ESKİŞEHİR DE AYNI ZAMANDA BİR BALKAN VE KAFKAS KÜLTÜRÜNÜN ESİNTİLERİ VARDIR..
Anneannem Köstence’ den Atatürk zamanında getirilen ve iskân edilenlerden. Kırım üzerinden Romanya /Köstence ve oradan Eskişehir…
Ömer Ağa Mahallesi… Benim doğumum Ömer ağa. Kütük orada. Küçüklüğüm Tatar mahallesinde geçti. Toylarımızda, bayramlarda hep bir aradaydık. Komşuluk ilişkileri zaten sıcaktı.
O zamanlar küçücük bir kasaba görünümünde.. Skoda’ ların dolmuş olduğu dönemler.
Dile kolay..
Büyük eniştemiz, Pehlivan Faik Boylu… Demir yolcu. Demiryolu kenarındaki alel acele birkaç gecede kaçak yapılmış kerpiç evler. Üç şerefeli camii…
Turgut reis caddesinde kasabın ve Ali Osman’ın sinema yazlık bahçeleri..
Saman pazarı, atçılar kıraathanesi…Sanatkar..Sülale dağınık. Bir ucu Çerkez. Bir ucu Tatar, bir kanadı Arnavut…
Bir ucu Romanya’da, Bir ucu Üsküp’te, bir ucu Almanya’da ..çık işin içinden çıkabilirsen..
TATAR RAMAZAN…
Bu sinema karakteri önemlidir..
Osmanlı'nın son dönemleri ile, Cumhuriyetin ilk dönemlerinde Polatlı'da doğmuş ve büyümüş bir tatar gencin talihsiz bir olay sonrasında hapse düşmesi ile gelişen olaylar hikâye edilmiştir.
Film çok dikkat çekmiştir. Kadir İnanır da rolün hakkını vermiştir yani…
Aslında o rol Fahrettin Cüreklibatur’a çok yakışırmış.
TATARLAR aslında çok kafa insanlardır…Samimidirler.. Hayattaki felsefeleri ise, bir simit aşa, git şehirde yaşa… Et ile rakı, tatarın hakkı derler. İçki kültürü çok gelişmiştir. Kımızla başlar hikâyeleri.
Büyük Akay, şöyle söyledi. Hamur işi bizden sorulur. Mantı, Köbete ve Çibörek’in mucitleriyiz. Balaban köfteyi biz icat ettik mekân açtık Çibörekle insanları tanıştırdık, şimdi her yerde çibörek evi var... Yahu dedi, meyhaneler bizden para kazandı, bir tane bile tatar meyhaneci yok!
Doğru söylüyor!
*****
Ünlü tatarlar çoktur..
En popüler olanı İlber Ortaylı ve Cüneyt Arkın Tatar’dır
Ünlü Rus model Irına Shayk bir açıklamasında ben bir Tatar kızıyım.” demiştir.
Aziz Nesin’le birlikte Yusuf Akçura,Çetin Altan Vehbi Koç, İhsan Oktay Anar, Ahmed İhsan Kırımlı, Ahmed Tevfik Oktay, Erol Evgin, İlhan Mansız, Arzuhan Doğan Yalçındağ, Aydan Şener, Mehmet Günsur, Nihat Atacan, Güven Sabaz gibi isimler akla gelen diğer tanınmış Tatarlar’ dır.
.
Demokrat partinin maliye Bakanı Hasan Polatkan.
Halkçı partiden milletvekili olan Münir Sevinç.
Eskişehirspor kurucusu ve kulüp başkanı olan aydın Begiter,
27 Mart 1994 seçimlerin de ANAP’tan büyükşehir belediye başkan adayı olan Prof. Dr. Rıdvan Karluk.
ANAP’ tan Eskişehir belediye başkanı olan Sezai AKSOY.
ANAP’ tan milletvekili olan Hüseyin Aksoy..
ANAP’ tan 17. Dönem milletvekili ve Enerji bakanı olan CEMAL Büyükbaş…
24 dönem milletvekili Kazım KURT..
Odunpazarı belediye başkanlığı 2014 den beri devam ediyor. 10 yılda yaptığı hizmetlerle halkın güvenine mazhar olmuş..
Eser belediyeciliği dedikleri bu. Gözle görülür, elle tutulur somut bir şekilde hizmetlerine devam ediyor.
Tatarlar bu seçimlerde sahada olacaklar… Bakalım forvette kim olacak?
KURT’ lar konseyi üyeleri GİRAY’ ı belirleyecek mi?