Doğum kontrolü nedir, en güvenilir doğum kontrol yöntemleri nelerdir, aile hekimliğinde yapılan yöntemler nelerdir?

Doğum kontrol, gebeliği istenmeyen bir şekilde önlemek veya planlamak amacıyla kullanılan çeşitli yöntemleri ifade eder. Bu yöntemler, cinsel aktivite sırasında sperm ve yumurta birleşmesini engelleyerek veya gebeliği sonlandırmayı amaçlayarak uygulanabilir. Doğum kontrol yöntemleri çeşitli tıbbi, mekanik, hormonal veya doğal teknikleri içerir. İşte bazı yaygın doğum kontrol yöntemleri:

1. Hormonal Yöntemler:

   • Oral Kontraseptifler (Doğum Kontrol Hapları): Hormonal ilaçlar, vücuttaki hormonal değişiklikleri kontrol ederek ovulasyonu (yumurta salınımını) engeller.
   • Doğum Kontrol Yaması: Cilde yapıştırılan bir yama, hormonal doğum kontrol sağlar.
   • Doğum Kontrol İğneleri: Belirli aralıklarla vücuda uygulanan hormonal iğneler.

2. Mekanik Yöntemler:

   • Prezervatif: Latex veya poliüretandan yapılan bir bariyer cihazıdır ve cinsel ilişki sırasında sperm ve vajina duvarı arasında bir bariyer oluşturur.
   • Diyafram: Rahim ağzına yerleştirilen bir bariyer cihazıdır ve sperm hücrelerinin rahimle birleşmesini engeller.
   • Servikal Kapak: Rahim ağzında yerleştirilen bir kapak, sperm hücrelerinin rahme geçişini engeller.

3. Tüpleri Bağlatma veya Bağlama (Tubal Ligation):

   • Kadın veya erkek sterilizasyon yöntemleri, üreme organlarının tüplerinin bağlanması veya bağlanması yoluyla kalıcı bir doğum kontrol sağlar.

4. İntrauterin Cihaz (IUD):

   • Rahim içine yerleştirilen bir cihazdır ve gebeliği önler. Hormonal veya hormonsuz tipleri vardır.

5. Doğal Yöntemler:

   • Takvim Metodu: Düzenli adet döngüsü olan kadınlar, ovulasyon dönemini belirleyerek cinsel aktivitelerini bu döneme denk getirmeye çalışabilirler.
   • Temel Vücut Isısı: Kadınlar, vücut ısısındaki belirli değişiklikleri izleyerek ovulasyon dönemini belirleyebilirler.

6. Acil Kontrasepsiyon (Acil Doğum Kontrolü):

   • Korunmasız cinsel ilişki sonrasında gebeliği önlemek için kullanılan acil bir yöntemdir. Acil kontrasepsiyon hapları içerir.

Doğum kontrol yöntemleri kişisel tercihlere, sağlık durumuna ve çiftin ihtiyaçlarına bağlı olarak seçilebilir. Bir sağlık profesyoneli ile görüşmek, en uygun doğum kontrol yöntemini seçmek için önemlidir,

EN GÜVENİLİR DOĞUM KONTROL YÖNTEMLERİ

Güvenilir doğum kontrol yöntemleri, kişinin sağlık durumu, yaşam tarzı ve tercihlerine bağlı olarak değişebilir. Ancak, aşağıda sıralanan yöntemler genellikle yüksek etkinlik oranlarına sahiptir ve doğru kullanıldığında gebeliği önleme konusunda etkili olabilir:

1. Doğum Kontrol Hapları (Oral Kontraseptifler):

   • Yüksek etkili bir hormonal doğum kontrol yöntemidir.
   • Doğru kullanıldığında, %99'a kadar koruma sağlar.
   • Her gün aynı saatte alınmalıdır.

2. İntrauterin Cihaz (IUD):

   • Rahim içine yerleştirilen bir cihazdır.
   • Hormonal veya hormonsuz tipleri bulunur.
   • Hormonal IUD'lar 3 ila 7 yıl, hormonsuz IUD'lar 10 yıl boyunca etkili olabilir.
   • Kullanıcı hatasına bağlı olarak düşük gebelik oranlarına sahiptir.

3. Tüplerin Bağlanması veya Bağlanması (Tubal Ligation):

   • Kalıcı bir doğum kontrol yöntemidir.
   • Kadın veya erkeğin üreme organlarının tüpleri cerrahi olarak bağlanır veya bağlanır.
   • Geri dönüşü zordur ve geri dönüş oranları düşüktür.

4. Epidural İnplant (Implanon):

   • Kol altına yerleştirilen bir küçük implanttır.
   • Hormonal bir doğum kontrol yöntemidir.
   • Üç yıl boyunca etkili olabilir.

5. Doğum Kontrol Enjeksiyonları:

   • Belirli aralıklarla yapılan hormonal enjeksiyonlar.
   • Her 3 ayda bir yapılabilir.
   • Düzenli olarak uygulandığında yüksek etkinlik gösterir.

6. Prezervatif (Erkek veya Dişi):

   • Cinsel aktivite sırasında kullanılan bariyer bir yöntemdir.
   • Doğru kullanıldığında, %98'e kadar koruma sağlar.
   • Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı da koruma sağlar.

7. Diyafram:

   • Rahim ağzına yerleştirilen bir bariyer cihazıdır.
   • Her cinsel ilişkiden önce kullanılmalıdır.
   • Sperm hücrelerinin rahimle birleşmesini engeller.

Her bir doğum kontrol yönteminin avantajları ve dezavantajları vardır. En uygun yöntemi seçmek için bir sağlık profesyoneliyle görüşmek önemlidir. Ayrıca, doğru kullanım ve düzenli kontrol önemlidir.

AİLE HEKİMLİĞİNDE YAPILAN DOĞUM KONTROL YÖNTEMLERİ

Aile hekimliğinde yapılan doğum kontrol yöntemleri genellikle birinci basamak sağlık hizmeti olarak sunulan ve genel pratisyen ya da aile hekimleri tarafından uygulanan yöntemleri içerir. Aile hekimliği pratiğinde sunulan doğum kontrol yöntemleri şunları içerebilir:

1. Doğum Kontrol Hapları (Oral Kontraseptifler):

   • Genel pratisyenler veya aile hekimleri tarafından reçete edilebilir.
   • Kadınların düzenli olarak günde bir hap alması gerekmektedir.
   • Yan etkileri ve sağlık geçmişi dikkate alınarak uygun olan kadınlara önerilir.

2. İntrauterin Cihaz (IUD) Takılması:

   • Aile hekimleri tarafından rahim içine yerleştirilen bir IUD takılabilir.
   • Hem hormonlu hem de hormonsuz IUD seçenekleri vardır.
   • Uzun süreli koruma sağlar ve geri dönüşü kolaydır.

3. Doğum Kontrol Enjeksiyonları:

   • Genellikle üç aylık aralıklarla uygulanan hormonal enjeksiyonlardır.
   • Aile hekimleri tarafından uygulanabilir.
   • Düzenli olarak uygulandığında etkili bir doğum kontrol yöntemidir.

4. Doğum Kontrol Yama:

   • Aile hekimleri tarafından reçete edilen bir hormonal yöntemdir.
   • Cilde yapıştırılan bir yama şeklindedir ve bir hafta boyunca kullanılır.
   • Doğru kullanıldığında etkili bir koruma sağlar.

5. Doğum Kontrol İğneleri:

   • Genellikle üç aylık aralıklarla kas içine uygulanan hormonal iğnelerdir.
   • Aile hekimleri tarafından uygulanabilir.
   • Düzenli olarak uygulandığında etkili bir doğum kontrol yöntemidir.

6. Kondom ve Diğer Bariyer Yöntemleri:

   • Genel pratisyenler veya aile hekimleri kondom gibi bariyer yöntemlerini önererek sağlarlar.
   • Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı da koruma sağlar.

7. Doğum Kontrol Eğitimi ve Danışmanlık:

   • Aile hekimleri, çiftlere doğum kontrol seçenekleri hakkında bilgi verir ve uygun olan bir yöntemi seçmelerine yardımcı olabilir.
   • Doğru kullanım, yan etkiler ve geri dönüş hakkında danışmanlık sağlarlar.

Aile hekimliği, bireylerin ihtiyaçlarına uygun doğru doğum kontrol yöntemini belirlemek ve yönlendirmek için önemli bir rol oynar. Bu konuda bilgi almak veya bir doğum kontrol yöntemi seçmek isteyen bireyler, aile hekimleriyle görüşebilirler.