Merhaba Değerli Okurlar;
Geçtiğimiz hafta Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliği incelemiştik. Bu hafta ise elatmanın önlenmesi davasını inceleyeceğiz.
Eşyaya malikseniz onu hukuk düzeninin sınırları içinde dilediğiniz gibi kullanabilirsiniz. Ancak bazen öyle durumlar oluşur ki üçüncü kişiler bu hakkınızı haksız olarak engeller. Bu durumda kanun mülkiyetinizi korumak amaçlı iki dava ile koruma imkanı getirmiştir. Peki bu davalar neler? Biri “istihkak davası” bir diğeri de “haksız el atmanın önlenmesi davası”dır.
El Atmanın Önlenmesi Davası Nedir?
Türk Medeni Kanunu’ nun 683.maddesine göre
“Bir şeye malik olan kimse, hukuk düzeninin sınırları içinde, o şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahiptir.
Malik, malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı istihkak davası açabileceği gibi, her türlü haksız el atmanın önlenmesini de dava edebilir”
El atmanın önlenmesi davası, malik tarafından malikin hakkının kullanmasını engelleyen üçüncü kişilere karşı açtığı davadır. Mülkiyetinizdeki eşyayı dilediğiniz gibi kullanamazsanız, istediğiniz gibi yararlanamazsanız ya da hakkınız kısıtlanıyorsa açacağınız dava el atmanın önlenmesi davası olmalıdır. Hiçbir haklı sebebe dayanmayan saldırılara karşı hatta saldırı tehlikesinin varlığı halinde bu saldırıların önlenmesine karşı açılan dava el atmanın önlenmesi davası olacaktır. Mevcut saldırı olabileceği gibi ihtimaline karşı da açılabilir. Örneğin; eşyanın hukuka aykırı şekilde kullanılması, işgal edilmesi, kiraya verilmesi şeklinde gerçekleşebilir.
El Atmanın Önlenmesi Davasını Sadece Malik Mi Açabilir?
Hayır sadece malik değil ayni ya da şahsi hakka sahip olan kişiler de açabilir. Yani mülkiyet, oturma, intifa gibi ayni hakka sahip olan kişi açabileceği gibi kira gibi şahsi hakka sahip olan da açabilir. Malikin ölmesi durumunda mirasçıları ve intifa hakkı sahipleri de açabilir.
Davanın Amacı Nedir?
Davanın amacı, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu m.683’te ifade edilen yetkilerin malike sağlanması amacıyla açılır. Davacı taraf, haksız olarak el atılan malın malikidir. Davalı ise hukuka aykırı şekilde taşınmaza müdahale eden, haklı nedene dayanmayarak işgalde bulunandır. Dava herhangi bir zamanaşımı süresine tabi değildir şartlar mevcut olduğu sürece bu dava açılabilir
Kiracıyım El Atmanın Önlenmesi Davası Açabilir Miyim?
Kiracı olarak kira sözleşmesine dayanan taşınmazın üzerinde kişisel hakka sahip olduğunuz için, malik tarafından taşınmaza haksız bir müdahalede bulunulursa kira sözleşmesinin etkisi gereği el atmanın önlenmesi davası açilabilir. Eğer taşınmaza müdahelede bulunan kişi üçüncü bir kişi ise kiracının taşınmazdan yararlanmasını engellemesi durumunda el atmanın önlenmesi davası kanun gereği açılamamaktadır.. Bu durumda malikten üçüncü kişinin müdahalesinin durdurulması adına dava açabilir.
Paylı Mülkiyette Ve Elbirliği Mülkiyetinde El Atma Olursa Ne Olur?
Elbirliği mülkiyetinde her ortak, paylı mülkiyette her paydaş üçüncü kişilere karşı tek başına el atmanın önlenmesi davası açabilir.
Paylı mülkiyette taşınmazdan yararlanamayan paydaş, engel olan öteki paydaş veya paydaşlardan payına el atmanın önlenilmesini her zaman isteyebilir. Hatta elbirliği mülkiyetinde dahi paydaşlardan biri öteki paydaşların olurlarını almadan veya miras şirketine temsilci atanmadan tek başına ortak taşınmazdan yararlanmasına engel olan ortaklar aleyhine el atmanın önlenilmesi davası açabilir.
Mirasçılar Arasında El Atmanın Önlenmesi Mümkün Mü ?
Mirasçılar arasında da el atmanın önlenmesi (müdahalenin meni) davası ve ecrimisil davası kanun gereği şartlar sağlandığında dava hakkı diğer mirasçılar tarafından kullanılabilir.
Yargıtay hukuk genel kurulu e. 2002/1-439 k. 2002/478 t. 5.6.2002 "Paylı mülkiyette taşınmazdan yararlanamıyan paydaş, engel olan öteki paydaş veya paydaşlardan payına vaki elatmanın önlenilmesini her zaman istiyebilir. Hatta iştirak halinde mülkiyette dahi paydaşlardan biri öteki paydaşların olurlarını almadan veya miras şirketine temsilci atanmadan tek başına ortak taşınmazdan yararlanmasına engel olan paydaş aleyhine elatmanın önlenilmesi davası açabilir. Ancak, o paydaşın, payına karşılık çekişmesiz olarak kullandığı bir kısım yer varsa açacağı elatmanın önlenilmesi davasının dinlenme olanağı yoktur. Yerleşmiş Yargıtay İçtihatlarına ve aynı doğrultudaki bilimsel görüşlere göre payından az yer kullandığını ileri süren paydaşın sorununu elatmanın önlenilmesi davası ile değil, kesin sonuç getiren taksim veya şuyuun satış yoluyla giderilmesi davası açmak suretiyle çözümlemesi gerekmektedir."
(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2021/4664 E. , 2021/9136 K. “)Davaya dayanak yapılan 01/05/2013 başlangıç tarihli ve beş yıl süreli kira sözleşmesi, davacı ile … Toplu Yapı Yönetim Kurulu arasında düzenlenmiştir. Davada, davalıların, haksız müdahalede bulunduğu ileri sürülerek kira sözleşmesine dayalı el atmanın önlenmesi talep edilmektedir. Davacı kira sözleşmesine dayandığına göre, öncelikle kira sözleşmesinin geçerli olup olmadığının belirlenmesi ve ona göre el atmanın önlenmesi talebi hakkında bir karar verilmesi gerekmektedir. Mahkemece, kira sözleşmesinin geçerli olduğu kabul edildiği halde davanın kiraya verene yöneltilmediği gerekçesiyle husumet nedeniyle davanın reddine karar verilmiş ise de uyuşmazlık davacı ile davalılar arasında meydana gelmiştir. Bu durumda husumetin davalılara yöneltilmesinde bir usulsüzlük bulunmamaktadır.” Şeklinde belirtilmiştir.
HUKUKLA KALIN…