AVRUPA'DAKİ EN YÜKSEK BÜYÜME BİZDE
Örneğin 2021 yılına kadar olan orta vadede ise Avrupa geneli için yapılan büyüme tahmini % 2,5 civarında iken Türkiye için yapılan % 6'lık ortalama yıllık büyüme Avrupa genelindeki en yüksek büyüme oranıdır.
ESKİŞEHİR TÜRKİYE'YE ÖRNEK
Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren Eskişehir'de havacılığa arz edilen önem bu alanda kurumsal ve teknik bir kapasite oluşmasını sağlamıştır. Aynı zamanda helikopter parça üretimi, elektronik aksam gibi ana tedarikçiler ile birlikte yan sanayinin de gelişmesi hem Eskişehir, hem de ülkemiz açısından önemli bir gelişme olup firmaların birlikte hareket etmesi ile havacılık kümelenmesi ortaya çıkmıştır.
BEBKA DESTEKLERİ ÖNEMLİ
Dünyada bu sektörde hem artan talebe binaen, hem de stratejik önemi nedeniyle sektörün gelişmesi ve pastadan ülkemizin aldığı payı artırılması için yoğun rekabet içindeki firmaların değişim ve dönüşüm ihtiyaçları ortaya konması hasıl olmuştur. BEBKA olarak bölgedeki sektörlerin ihtiyaçlarının ortaya konulması, bölgesel ve ulusal politikalar doğrultusundan sektörlerin evrilmesi için gerekli altyapı ve insan kaynağına yönlendirilmesi bölgesel kalkınma hedeflerinden biridir.
ANKET ÇALIŞMASI YAPILDI
Bu nedenle TR41 bölgesinde havacılık sektörü özelinde bir saha araştırması yürütülmüş ve anket çalışması yapılmıştır. Bu rapor, saha araştırması ve anket çalışmasının sonucunda hazırlanarak sektörün mevcut gidişatını, sektörün mevcut ve ilerde çıkması potansiyel ihtiyaçlarını ortaya koyarak destek mekanizması ile müdahale edilebilir alanlar belirlenmiştir.
FİRMALARIN BEKLENTİLERİ SORULDU
Hazırlanan çalışmanın taslağı sektör paydaşlarının görüşüne sunulmuş ve gelen geri bildirimler doğrultusunda bu rapor nihai hale getirilmiştir. Firmalarla yapılan birebir görüşmeler neticesinde internet üzerinden yapılan anket çalışmasında firma hakkında genel bilgiler, firmanın kurumsal yapısı, işletme ile ilgili diğer bilgiler, istihdam, faaliyet alanı, Ar-Ge çalışmaları, dış ticaret, finansman, yatırım ve kapasite kullanımı, tanıtım faaliyetleri ve sektörün beklentileri hakkında sorular sorulmuştur.
EN ÖNEMLİ SORUN NİTELİKLİ İŞGÜCÜ
Anket analizi ile birlikte yüz yüze görüşmeler neticesinde elde edilen bilgiler sayısallaştırılabilir veriye dönüştürülmüştür. Buna göre nitelikli işgücü temini sektörde işgücü temininde en öne çıkan sorundur. Ana faaliyet olarak firmalar kendilerini savunma sanayi, makine ve teçhizat, sivil havacılık otomotiv, metal şekillendirme, yazılım tasarım ve danışmanlık, elektronik sistemler gibi çok çeşitli alanlarda konumlandırmaktadır. Ankete katılan firmaların bazıları otomotiv ve makine sanayi alanında sahip oldukları tecrübe ile havacılık sektörüne geçiş yapmış iken daha genel kapsamlı olarak savunma sanayine yönelik üretim yapmaya başladıkları gözlenmiştir. Birkaç ana firma çevresinde gelişen sektör, genel olarak yan sanayi ve tedarikçi yapısına sahiptir. Firmalarla yapılan görüşmeler ve anket sonuçlarına göre, tanıtım ve pazarlama eksikliği ile sertifikasyon, kalite belgesi eksikliği ihracatın önündeki en önemli engellerdir. Sektörde kullanılan birçok hammadde ve girdilerin sertifikasyon vb. sebeplerden dolayı yerli olarak üretilememesi başlıca ithalat sebebi olarak dile getirilmektedir. Nitelikli işgücü yetersizliği nedeniyle tam kapasite çalışamayan firmalar, sektördeki gelişmeleri kümelenme yapısı vasıtası ile takip etmektedir.
KÜMELENMEYE KATKI
TR41 bölgesinde havacılığın geliştirilmesi ve bölgedeki kabiliyetlerin sektörün dönüşümüne katkı sağlaması için BEBKA destekleri vasıtası ile talep edilen ana müdahale alanları sektöre özgü teknolojik altyapının geliştirilmesi, sertifikasyon başvuruları, yazılım ve program uygulamalarının tedariki olarak vurgulanmaktadır. BEBKA olarak sağlanan finansal desteklerin yanı sıra kümelenme yapılarının desteklenerek bölgesel strateji belgelerinin oluşturulmasına katkı sağlanması hedeflenmelidir.
TEİ GİBİ GİRİŞİMLER DESTEKLENMELİ
Firmaların ihtiyaç duydukları alanlarda mali ve teknik desteklerin yanı sıra sanayi odası, ticaret odası ve diğer çatı kuruluşlar ile bölgede sektöre özel nitelikli mavi ve beyaz yaka personelin yetişmesi ve yetişmiş işgücünün sektörde devamlılığının sağlanması gerekmektedir. 3. Havalimanının faaliyet geçecek olması ile sivil havacılıkta artan talep ile küresel ve bölgesel askeri riskler nedeniyle oluşan askeri havacılığa yönelik pazar fırsatları hem ana, hem de yan sanayinin gelişimini ivmelendirmesi beklenmektedir. TEI gibi ana sanayi firmaları sayesinde tedarikçilerin kazandığı kabiliyetlerin yeni alanlara yönelik girişimleri tetiklemesi ve bu girişimlerin yurtdışı pazarlara açılması desteklenmelidir.
SONUÇ:
Her yıl ülkemizde sayıları hızla artmakta olan hava araçlarının periyodik bakım ve tamir işlemlerinin yarattığı artan talebi karşılayacak, Eskişehir'de bulunan geniş iş gücünden istifade ederek kurulacak bir Hava Araçları Bakım Merkezinin kurulmasını destekleyecek yatırımların hayata geçirilmesi teşvik edilmelidir. Sonuç olarak stratejik öneme sahip sektörde, sivil ve savunma alanlarında bölgede kazanılan kabiliyetlerin artırılması; aynı zamanda havacılık sektörüne iş yapmaya yeni başlamış veya sektöre girmek isteyen firmaların teknolojik altyapı ve insan kaynağı gücünün yanı sıra yurtdışı pazarlara girmede en büyük sorun olarak nitelendirilen sertifikasyon süreçlerinin tamamlanması, girdilerin yerlileştirilerek ithalata bağlılık oranının azaltılması gerekmektedir. Ulusal ve bölgesel politikalar, teşvik sistemi ve sektöre özgü destekler ile sektörün zayıf yönleri iyileştirilmelidir
Güçlü Yönler
• Otomotiv, makine, tekstil gibi sektörlerde sahip olunan tecrübe ve bilgi birikimi
• Teknik tekstil, malzeme bilimi, mekanik gibi savunma ve havacılık için gerekli temel alanlarda çalışmalarda bulunan akademik altyapı
• Sektörel işbirliklerinin gelişmesine yönelik kurulmuş olan kümeler ve ortak işbirliği yapma eğilimi,
• Sektörü yönlendirecek ve destekleyecek çatı kuruluş ve sivil toplum kuruluşlarının etkin çalışması,
• Savunma ve havacılık sektörlerinin birçok aşamasında beraber çalışma ve proje yürütebilme yeteneğine sahip farklı disiplinlerin bulunması,
• Başta Eskişehir olmak üzere bölge illerinde uzun ve tarihsel bir havacılık ve savunma sanayi üretim ve hizmet tecrübesi bulunması,
• Bölgede iki adet sivil havacılığa açık aktif havaalanının bulunması,
• Sektörün üretimde kullanılan başlıca hammaddeler olan çelik, karbon elyaf, tekstil ürünleri gibi birçok hammaddenin bölge içinde ya da yakınında tedarikçisinin bulunması
• Anadolu Üniversitesi bünyesinde faaliyet gösteren Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesinin bulunması
• Bölgedeki otomotiv ve makine gibi sektörlerde yetişmiş insan kaynağı kapasitesi ve kazanılmış kabiliyetler
• Bölgede güçlü bir imalat sanayiinin varlığı ve gelişmiş girişimcilik ruhu
Zayıf Yönler
• Doğrudan havacılık sanayii firmalarına yönelik üretim yapan firma sayısının azlığı
• İleri düzeyde teknolojik malzeme üretimine ilişkin altyapının zayıflığı
• İleri teknoloji bilgisine sahip Ar-Ge personelinin azlığı
• Sektöre özgü yetişmiş ara eleman eksikliği
• Meslek yüksekokulları ve teknik liselere yeterli ilginin gösterilmemesi
• Sektörün sipariş usulü çalışması ve talebin kısıtlı, az parçalı üretim yapısı
• Sektördeki kuruluşlar arasında iletişim ve koordinasyon eksikliği
• Bölgedeki sivil havalimanlarının sektörün gelişimini tetiklemeye yetecek kadar etkin çalışmaması
• Sektöre ilişkin bölgesel strateji belgesinin olmaması
• Sektörde ihtiyaç duyulan yedek parça, donanım, araç, gereç ve yazılımın ithal edilmesi
• Sektöre özgü test ve sertifikasyona işlemleri için yurtdışına bağımlı olunması
• Bölgede yazılım ve sektöre ilişkin hizmet kollarının zayıf olması
• Firmaların özkaynaklarından karşıladığı Ar-Ge harcamalarının düşüklüğü
• Sektörde tanıtım ve pazarlama eksikliği
Fırsatlar
• Sektöre ilişkin kamu desteklerinin ve teşviklerin yoğun olması
• Sektöre ilişkin makro politikaların sektörü yüksek önem derecesinde konumlandırması
• Yurtiçi talebin sürekli olmadığı durumlarda kazanılmış yeteneklerin sürdürülebilirliği için çokuluslu geliştirme projelerinin varlığı, teknolojik işbirliği fırsatları
• 3. Havalimanının faaliyete geçmesi ile sektördeki üretimin artması
• Eskişehir ve Bursa'da ivmelenen sektörel işbirliği ve kümelenme çalışmaları
• Sektörde Bursa ve Eskişehir'deki firmalar için güçlü lobi faaliyetlerinin yapılabilmesi
• Sivil havacılıkta gelecekte en hızlı büyümesi beklenen Asya – Pasifik bölgesinde oluşacak talepten kaynaklı pazar fırsatları
• Avrupa genelinde yıllık uçuş trafiğinde Türkiye'nin en fazla artışı gösterecek olması itibariyle ortaya çıkacak talep artışı
• Küresel ve bölgesel askeri riskler nedeniyle oluşan askeri havacılığa yönelik pazar fırsatları
• Savunma sanayi millileştirme ve yerlileştirme politikaları, offset uygulamaları
• TEI gibi ana sanayi firmaları sayesinde tedarikçilerin kazandığı kabiliyetlerin yeni alanlara yönelik girişimleri tetiklemesi
• Bursa'da Uzay ve Havacılık Fakültesi'nin kuruluyor olması
• Türkiye'nin tercih edilen bir turizm destinasyonu olması
Tehditler
• Sektörde proje bazlı çalışılması ve projelerin hayata geçirilmesinin uzun sürmesi nedeniyle yetişmiş insan kaynağının başka sektörlere kayması ve kurumsal yapının sürdürülebilirliğinin olumsuz etkilenmesi
• Sektörün oligopolistik yapısı, uluslararası büyük ve güçlü firmalarla bölgedeki firmaların rekabet etme güçlüğü
• Tekstil, inşaat, otomotiv gibi mevcut sektörlerden kazanılan gelirlerin havacılık sektörüne yeni girişimleri engellemesi
• Orta Doğu ülkelerinde yaşanan politik ve ekonomik istikrarsızlık ve askeri müdahaleler nedeniyle sivil havacılığın olumsuz etkilenmesi
• Sivil havacılığın ekonomik krizlere en hassas sektörlerden biri olması
• Büyükşehirler arasında hızlı tren setlerinin yaygınlaşması
KAYNAK: https://www.bebka.org.tr/admin/datas/yayins/sektorraporuhavacilik.pdf
