Havaların soğumasıyla birlikte içimizi ısıtacak sıcak içeceklere yöneliyoruz. Bunlardan bir tanesi de özellikle sonbahar-kış aylarının favorisi salep.
Hintçede 'salibmisiri', Arapçada 'sahlab'Yunancada 'salepi', İngilizcede 'saloop' olarak bilinen bu içecek Türkçede 'salep/sahlep' olarak isimlendirilmiştir.
Orkide (Orchidaceae) familyasının birçok türünün yumru köklerinin işlenmesiyle elde edilen bir içecektir.Salep orkideleri, geçmişten günümüze yiyecek-içecek, bitkisel ilaç, kozmetik ürünü gibi farklı amaçlarda kullanılmıştır.
Tarihi MÖ 350'li yıllara dayanan, kahve ve çayın yaygınlaşmasından daha önce Anadolu'dan Ortadoğu ve Orta Avrupa'ya yayılmış bir içecek olarak bilinmektedir.
Eski Yunan ve Romalılar döneminde de çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır.
Ünlü tıp alimi İbn-i Sina, Avrupa'da 17.yy'ın başlarına kadar tıp eğitiminin baş eseri olarak kabul edilen 'El-Kanun fi't Tıp' eserinde saleple ilgili detaylı bilgilere yer vermiştir ve 'Filozoflar Macunu' dediği macunun yapımında salep de yer almaktadır. İbni Sina, salebi; bağışıklığı kuvvetlendirici, balgam söktürücü, iştah açıcı, felç giderici, zihin açıcı ve afrodizyak olarak hastalarının tedavisinde kullanmıştır.
Osmanlı'da saray doktorlarına padişahlar için hazırlatılan 'Macun-u Şahi' olarak bilinen macunların içerisinde şifa ve güç kaynağı olarak salep kullanılmıştır. Salep, içerdiği maddelerle viskozite( yoğunluk ve kıvam) artırıcı etkisinden dolayı dondurma yapımında da kullanılmaktadır. Özellikle Maraş dondurmasının yapımında kullanılan salebin, Maraş Dondurmacıları tarafından 'İçinde padişah macunu var.' diyerek satıldığı bilinmektedir.

Ünlü seyyah Evliya Çelebi de 'Seyahatname' adlı eserinde İstanbul'da 200 kadar seyyar salepçi esnafın bulunduğuna, salebin yapılışına ve faydalarına yer vermiştir.18 ve 19.yy.da ise İngiliz ordusunun ihtiyaçlar listesinde yer alan salep, hem hasta askerlerin tedavisinde hem de erzaklarının azaldığı durumlarda besleyici besin maddesi olarak kullanılmıştır.

Şimdi yapılışına ve faydalarına bakalım.
Orkidelerin yumru kökleri toplanır, yıkanır, temizlenir ve kurutulduktan sonra toz haline getirilir. Toz haline gelen orkide isteğe göre tarçınla harmanlanır. Su veya süt ilave edilerek kaynatılır ve içmeye hazır hale gelir.

Ülkemizdeki birçok orkide türünden salep yapılmaktadır. Salebin içerdiği en önemli madde 'glucomannan' dır çünkü salebin kalitesi içerdiği glucamonnan miktarına göre belirlenir. Kaliteli bir salep denilebilmesi için % 40 glucomannan içermesi gerekir.

Glucomannan, lifli yapısıyla ağırlığının 80-100 katı kadar sıvı emer ve şişerek tokluk hissi verir. Metabolizmayı hızlandırarak yağların daha hızlı yakılmasını sağlar. Kolesterol düşürücü ve kan şekerini dengeleyici etkisi vardır. Fakat glucomannanın günümüzde zayıflatma amaçlı yanlış ve fazla kullanımı ciddi yan etkiler yaratabilmektedir. Salebin içinde yer alan bu madde ve faydaları da doğal olarak salebin faydalarına yansımaktadır.

Salebin Faydaları
-Sindirim sistem düzenleyicidir.
-Konstipasyonu (kabızlığı) azaltmaya yardımcı olur.
-Soğuk algınlığı gibi hastalıklarda öksürük azaltıcı, balgam söktürücü ve boğazlarda yumuşatıcı etkiye sahiptir.
-Sıcak içildiği için soğuk günlerde ısıtıcı etki yapar.
-Lifli glucomannan içerdiğinden tokluk hissi verir.
-Süt ile birlikte hazırlandığında proteince zengin hale gelir.
-Kolesterol dengeleyici etkisi vardır.
-Prebiyotik etkisi vardır.
-Afrodizyak etkisi vardır.

Dikkat Edilmesi Gerekenler
Şeker( karbonhidrat) içeriği yüksek olduğundan kan şekerini dengelemeye yardımcı olan tarçın ile birlikte, kontrollü bir şekilde tüketilmesi daha sağlıklı olacaktır.(Özellikle diyabet (şeker) hastaları)
Piyasadaki saleplerin içeriği maalesef çok temiz değil. Paketli salep alırken 'içindekiler' kısmı dikkatlice okunmalı. İlave şeker, glikoz şurubu ve çeşitli katkı maddeleri içeren ürünler tercih edilmemelidir.